
تعریف GMP و اهمیت آن در صنعت خوراک دام و طیور
GMP یا عملیات صحیح تولید به مجموعهای از دستورالعملها و استانداردها برای تضمین کیفیت و سلامت محصولات در تمامی مراحل تولید اشاره دارد. در حوزه خوراک دام و طیور، این استانداردها بر اساس مستندات اتحادیه اروپا نیازمندیهای بهداشت و سلامت را برای مواد اولیه، افزودنیها و محصول نهایی تعیین میکنند. ترکیب اصول GMP و HACCP (آنالیز مخاطرات و کنترل نقاط بحرانی) قوانین علمی و عملی را برای تولید خوراک دام ارائه داده و فرصتی برای حضور در بازارهای جهانی و منطقهای فراهم میکند.
دامنه قوانین GMP
قوانین GMP شامل تولید، انبارداری، جابجایی، حملونقل، فروش خوراک آماده، مواد اولیه، افزودنیها و مکملها است. هدف اصلی این قوانین، تضمین ایمنی انسان، دام و محیطزیست میباشد. اجرای این قوانین به واحدهای تولیدی کمک میکند تا بر اساس تواناییهای خود، کیفیت محصول را تضمین کرده و شرایطی برای رقابت در بازارهای بینالمللی ایجاد کنند. همچنین رعایت قوانین GMP، شرط لازم برای برنامههای کنترل زنجیرهای عرضهکنندگان محصولات دامی است.
شرایط فیزیکی و ساختمانی کارخانههای خوراک دام
برای دستیابی به کیفیت مطلوب بر اساس قوانین GMP، ساختمان و تأسیسات کارخانههای خوراک دام باید بهگونهای طراحی شوند که از ورود آلودگی و عوامل بیماریزا به مجموعه جلوگیری کرده و عملیات تولید، نگهداری و پاکسازی را تسهیل کنند. تجهیزات باید دارای قابلیت پاکسازی بالا باشند و تأمین آب با استانداردهای بهداشتی و دفع بهداشتی فاضلاب و پسماندها از اهمیت ویژهای برخوردار است. کنترل آلودگی در تمامی مراحل تولید و جلوگیری از افزایش آن به دلیل شرایط نگهداری نامناسب از ضروریات این بخش است.
نگهداری و کالیبراسیون تجهیزات
برنامههای منظم کالیبراسیون ابزارهای اندازهگیری و ارائه دستورالعملهای عملیاتی از موارد ضروری در عملکرد تجهیزات محسوب میشود. واحد کنترل کیفیت موظف است نمونهبرداری و آزمایشهای لازم را انجام داده و تمامی مراحل فرآوری و تولید را بر اساس استانداردهای موجود نظارت کند.
برچسبگذاری و شناسایی محصولات
برچسبگذاری محصولات باید مطابق با الزامات قانونی انجام شود. این برچسبها باید شامل تمامی اطلاعات ضروری برای مصرفکننده و تولیدکننده باشد تا در صورت بروز مشکل، شناسایی سریع محصولات ناسالم امکانپذیر باشد. ثبت دقیق اطلاعات در تمامی مراحل تولید اهمیت زیادی دارد.
آموزش کارکنان
آموزش کافی کارکنان درباره نقشها و مسئولیتهای خود در راستای اجرای موفق GMP بسیار حائز اهمیت است. آموزشهای دورهای در خصوص بهداشت، ایمنی و کیفیت تولید، تأثیر مستقیمی بر بهبود فرآیندها دارد.
کنترل آلودگی و بهداشت محیط
خوراک دام باید دارای استانداردهای ایمنی باشد و میزان مواد نامطلوب در آن به حداقل برسد تا اثرات منفی بر سلامت انسان نداشته باشد. محیطهای تولید، ماشینآلات و تجهیزات باید بهطور منظم پاکسازی و ضدعفونی شوند و برنامههای مؤثر کنترل آفات نیز اجرا شود.
نظارت و اجرای قوانین توسط سازمان دامپزشکی کشور
سازمان دامپزشکی کشور مسئولیت نظارت بر سلامت خوراک دام و طیور، شناسایی منابع آلوده و اجرای قوانین بهداشتی را بر عهده دارد. این سازمان با اجرای اصول GMP و HACCP در تمامی مراحل تولید، توسعه فرهنگ بستهبندی و برچسبگذاری، نظارت بهداشتی بر چرخه تولید، بهینهسازی حملونقل و ارتقای بهداشت آن، آموزش ناظران بهداشت و کارکنان و جایگزینی خوراک آماده با تولیدات غیرمتمرکز، کیفیت و ایمنی خوراک دام و طیور را تضمین میکند.